Merhaba,
Bu ay uluslararası bir kuruluşun yönetişim alanındaki araştırma projesine gönüllü katkı verirken geliştirdiğim “nümerik” bir sınıflandırma önerisini sizinle paylaşmak istiyorum.
Hepimizin malumu olduğu üzere, STK’lar söz konusu olduğunda çok farklı yönetişim yapılarıyla karşılaşabiliyoruz. Benim uzun yıllara dayanan gözlemlerim kâr amacı gütmeyen kuruluşların bünyesinde bulunan “kurulları” üç aşağı beş yukarı aşağıdaki gibi tarif edebileceğimizi söylüyor:
- Danışma Kurulu (Denetim sorumluluğu yok, “iç ve dış” mevzuatta[1] nadiren tanımlı.)
- Genel Kurul / Mütevelli Heyet (Kısıtlı ya da tam denetim sorumluluğu var, çoğunlukla mevzuatta tanımlı.)
- Denetim Kurulu (Tam denetim sorumluluğu var, hemen her zaman mevzuatta tanımlı.)
- Yönetim Kurulu (Kurumun performansından en üst düzeyde sorumlu, her zaman mevzuatta tanımlı.)
- İcra Kurulu (Yönetim Kurulu’nun yetki ve sorumluluklarının bir kısmını -ya da bazen istemeden de olsa tümünü- delege ettiği alt kurul. Dış mevzuatta neredeyse hiçbir zaman, iç mevzuatta ise -maalesef-[2] neredeyse her zaman tanımlı.)
Girişte bahsi geçen uluslararası kuruluşa basitçe şunu önermiştim: STK’ların “yönetişim yapısını” yukarıdaki “menü” ışığında sayısallaştıralım. Elimizde her bir STK’nın “cinsini” belirten beş basamaklı bir sayı olsun. Basamaklara yukarıdaki sırayla, söz konusu kurulun olup olmadığına (varsa “1”, yoksa “0”) ve eğer varsa üyelerine ücret verip vermediğine (ücret veriliyorsa “1” değil “2”) bakarak uygun rakamı koyalım.
Örnek verelim: Bir genel kurulu ve -üyelerine ücret ödemeyen- bir yönetim kurulu dışında hiçbir yönetişim organına sahip olmayan bir STK’nın “yönetişim şifresi” “01010” iken bu kurulların hepsine sahip olup bir tek icra kurulu üyelerine ücret ödeyen kuruluşun karşısına “11112” yazmamız yeterli olabilir, daha doğrusu “olabilirdi”…
Projede beraber çalıştığımız arkadaşlar zaten uzun bir anket dolduracak katılımcıları bir de beş basamaklı sayılarla yormamak için bu önerimi geri çevirdiler. Ben hâlâ bir STK’nın kendisini tanıttığı özet sayfada yukarıda açıkladığım sistemle belirlenmiş bir sayıyı görmenin -ve anlamanın- işe yarayabileceğine inanmak istiyorum. Siz ne dersiniz?
“Favori” yönetişim yapımı da şuraya not düşeyim: “00010”.
Aralık ayında görüşmek üzere,
[1] “iç mevzuat” derken kurumun tüzük – resmi senet – yönetmelik gibi önemli belgelerini, “dış mevzuat”la da kanun ve resmi yönetmelik gibi “âmir” mevzuatı kastediyorum.
[2] Neden “maalesef” dediğimi sadık okur anladı.